In de grote droom van Stijn van Kreij wonen we klein en bij elkaar

BIEZENMORTEL - Eenzaamheid, te weinig handen aan het bed, woningnood. Het zijn niet de minste pijnen die Stijn van Kreij hoopt te verzachten met Butterfly Effect, het Bossche bedrijf waarmee hij doodgewone mensen óp het terrein van zorginstellingen laat wonen. Door de lockdowns is hij misschien nog wel overtuigder van zijn idee dan ooit tevoren. ,,Iedereen wil het gevoel hebben dat hij onderdeel is van iets groters.”

Roy van der Lee ‍

Als hij voorbij de platanen kijkt en het hoge gras even wegdenkt, ziet Stijn van Kreij het hofje al helemaal ontstaan. Tien huisjes, keurig naast elkaar aan een cul-de-sac, zo’n doodlopend straatje met een kleine rotonde aan het end. Vanuit de woonkamers kijk je heerlijk uit op het groen, op de paarden en de koeien. En wie het weggetje  aan de rand van Biezenmortel volgt, komt zo op het prachtige landpark Assisië: een door broeders opgerichte zorglocatie waar 250 mensen met een verstandelijke beperking wonen. Over een klein jaar is het werkelijkheid.

Maar de huisjes zijn niet voor de cliënten, ook niet voor hemzelf trouwens, maar voor doodgewone buitenstaanders. In ruil voor een betaalbaar dak boven hun hoofd helpen zij de staf van Assisië straks ten minste twee keer per week een handje. Op die manier hoopt de Bosschenaar met Butterfly Effect, het bedrijf waar hij sinds afgelopen jaar fulltime mee bezig is, twee van de grootste problemen van deze tijd in één klap te verlichten: de krapte op de woningmarkt en het tekort aan handjes in de zorg. Je zou het kunnen zien als een moderne twist aan een eeuwenoud concept. Toen de instelling aan de rand van Biezenmortel ruim honderd jaar geleden werd opgericht, woonden de broeders immers ook al op hetzelfde terrein als de mensen die ze verzorgden.

Zo gewild als een mooi koophuis

,,Natuurlijk hadden we van tevoren geen idee hoeveel interesse er zou zijn. Misschien waren tien huisjes wel veel te veel”, zegt Van Kreij (45), inmiddels aangeschoven in de kantine van Assisië. Cliënten van de zorginstelling serveren er de koffie, een begeleider houdt van achter de bar een oogje in het zeil. ,,Maar we kregen 130 aanmeldingen. 130! Het zijn net zulke krankzinnige aantallen als die je soms hoort op de kijkdag van een gewild koophuis. Maar bij ons zitten er zelfs complete motivatiebrieven bij, zo enthousiast zijn sommigen over deze manier van samen werken en wonen.”

De massale belangstelling bewijst wel dat er grote behoefte is aan het concept waarmee Van Kreij al een jaar of vijf, zes rondloopt. Toen de in Middelrode geboren ondernemer nog in dienst was bij zorgorganisatie Cello, zag hij al hoe enthousiast familieleden en vrienden van cliënten meestal zijn om mee te helpen. Maar toch bleef er altijd een zekere afstand, omdat je buitenstaander blijft, slechts even op bezoek. Hoe mooi zou het zijn als je dat kan omdraaien? Dat niet de vrijwilligers, maar juist de professionals de gasten werden, dacht Van Kreij toen al. Tegelijkertijd stak het fenomeen tiny house in de regio de kop op, iets dat volgens hem perfect past in de beweging van bezit naar beleving. Niet meer die focus op wat je hebt, maar op wat je doet met je leven.

Tien keer over de kop

,,Ik was op dat moment innovatiemanager, natuurlijk al een contradictio in terminis”, zegt Van Kreij. ,,Want innovatie laat zich helemaal niet managen. Dat ontstaat gewoon van onderaf als mensen creatief zijn. Bovendien zijn zorgaanbieders niet op aarde om voor woningcorporatie te spelen, dat past helemaal niet bij hun statuten.”

Cello bekostigde de eerste drie tiny houses (à 85.000 euro per stuk) bij de Binckhorst, net buiten Rosmalen, nog wel uit eigen zak. Maar al snel werd Van Kreij duidelijk dat hij op eigen benen verder moest om het plan breder uit te rollen. Sinds de zomer is hij er fulltime mee bezig.

Inmiddels heeft hij met Butterfly Effect vier belangrijke geldschieters gevonden: de provincie, de Triodos Bank, het Anton Jurgens Fonds en de Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij. Zij lenen allemaal een bedrag dat wordt terugbetaald met de huuropbrengst van de kleine huizen. Die blijven te allen tijde onder de sociale huurgrens.

Behalve in Biezenmortel komen er komend jaar huisjes in Wijbosch en Deurne. Tot en met 2024 wil het bedrijf liefst vertienvoudigen. ,,Het concept is natuurlijk geen hogere wiskunde”, zegt Van Kreij. ,,Maar nog wel zo nieuw dat zorginstellingen en gemeenten wat terughoudend zijn. Als we straks op steeds meer plekken laten zien hoe het werkt, verwacht ik dat er vanuit het hele land interesse ontstaat.”

Klein moment met grote gevolgen

Want of je als nieuwe bewoners nou met een cliënt gaat fietsen of een middag meedraait in een kantine als deze: zo’n bijdrage is hartstikke waardevol, weet Van Kreij uit ervaring. Een cliënt krijgt een-op-een aandacht en als vrijwilliger heb je die dag echt een verschil gemaakt. Zo ontstaan in zijn ogen bijzondere kleine momenten die grote effecten hebben: het butterfly-effect waar hij zijn bedrijf naar heeft vernoemd. De druk op zorgprofessionals neemt daardoor af. Zij kunnen een coachende rol voor hun rekening nemen of worden ingezet op plekken waar ze nog veel harder nodig zijn.

Van de waarde van dat soort ontmoetingen is hij zich het afgelopen jaar misschien nog wel meer bewust geworden dan ooit. Na bijna twee jaar van maatregelen en lockdowns is samenzijn met andere mensen niet meer vanzelfsprekend. ,,Dan merk je pas echt hoe belangrijk het is om vrienden en familie om je heen te hebben, een sociale cirkel. Om je hart te luchten of gewoon een stukje te gaan lopen. Om het gevoel te hebben dat je onderdeel bent van iets groters, een gemeenschap. Dat is natuurlijk ook wat dit soort plekken straks bieden.”

Vergrijzing is een kans

Het verbaast Van Kreij dan ook niet dat het leeuwendeel van de aanmelders in Biezenmortel 50-plus is. Hij kan zich er alles bij voorstellen dat mensen tot een hechte gemeenschap willen behoren als ze met pensioen gaan, iemand hebben verloren of gewoon ontzettend graag onder de mensen zijn. ,,En dan zeggen we soms dat vergrijzing een probleem is. Het is juist een kans. Dit land barst van de kwieke ouderen die zich nuttig willen maken. Dat vrijwilligerswerk houdt mensen juist vitaal.”

Niet dat de huisjes van Butterfly Effect alleen voor ouderen zijn. Zodra Van Kreij net buiten het centrum van Tilburg aan de slag gaat, weet hij zeker dat vooral studenten zich aanmelden. Zolang ze maar bereid zijn de handen uit de mouwen te steken. ,,De kennis die we hier opdoen, zouden we eigenlijk ook moeten meenemen bij de bouw van nieuwe wijken. Gezinswoningen staan er in Nederland genoeg, we moeten juist bouwen voor alleenstaanden. Maar dan wel met goede gezamenlijke ruimtes. Volgens mij ga je dan eenzaamheid tegen en bouw je een gemeenschap die echt naar elkaar omkijkt, zoals hier in Biezenmortel.”

Van Kreij wijst naar de grote tafel in het midden van de kantine. ,,Hoe leuk zou het zijn als een nieuwe bewoner straks hier zijn verjaardag viert, tussen cliënten en de familie?”

‍