Op het snijvlak van wonen en zorg ontstaat welzijn, het Butterfly Effect

Standaardisatie in de zorg maakt cliënten afhankelijk

Sinds de invoering van de WMO is het idee dat zorg zo dicht mogelijk bij de burger moet worden georganiseerd, onder andere door de inzet van mantelzorg en vrijwilligers. Het idee is dat mensen zo meer regie kunnen houden over hun eigen leven. In de praktijk blijkt echter dat er veel mensen met een zorgvraag een grote afhankelijkheid van zorgprofessionals ervaren en dat er in plaats van maatwerk vaak sprake is van standaardisatie.

Stijn legt uit: “Tijdens mijn opleiding strategisch management in de non-profitsector deed ik onderzoek naar de verhouding tussen hulpverlener en hulpvrager tijdens keukentafel gesprekken. De conclusie was dat ongelijkheid in ons zorgstelstel is ingebakken. De zorgverlener is bijna altijd in the lead. Hulpvragers en mantelzorgers moeten zich bijna altijd schikken naar de zorg, in plaats van andersom”

In de zorg worden ervaringen te weinig gedeeld

Hij vervolgt: “De procedures krijgen vaak voorrang boven de wensen en misschien zelfs ook wel de mogelijkheden van de cliënten. Je zou denken dat dit door met elkaar te praten wel oplosbaar is, maar dat blijkt niet het geval. En dit geldt niet alleen op het niveau van hulpverlener/verzorger en cliënt. Ik zag dat bestuurders en ook organisaties veel van hun strategische kracht bij zichzelf hielden, in plaats van samen te werken. Het lijkt wel of het belang van de organisatie voorrang krijgt op het streven naar een hoger doel: het welzijn van de cliënten.

Wat is Butterfly Effect

Butterfly Effect betekent dat je mensen die zich graag willen verbinden met anderen die graag iets willen betekenen, uitnodigt om hun talent in te zetten voor kwetsbare bewoners. Zo creëer je een gemeenschap waarin mensen veel meer bij elkaar betrokken zijn. Daardoor wordt de afhankelijkheid van professionele zorg kleiner. Hierdoor krijgen mensen meer eigen regie, en ervaren zij meer betekenis in het eigen leven. Mensen doen in hun natuurlijke omgeving dingen met elkaar. En dat is eigenlijk wat er in het gewone leven ook gebeurt.

Professionals moeten leren loslaten

De professionals kunnen zich meer richten op zorg, en hoeven zich minder bezig te houden met het dagelijks leven, met welzijn. Dat doet de gemeenschap zelf. Dat betekent wel dat zorgprofessionals moeten leren om een stuk van hun manier van werken los te laten”.

Mensen willen graag een bijdrage leveren aan het welzijn van anderen

Tot Stijns verbazing blijkt er echt veel belangstelling voor deze vorm van wonen. Maar woningcorporaties en zorgorganisaties maken er nog weinig gebruik van. En dus besloot Stijn de handschoen zelf op te pakken. “De zorg was altijd een taak van de overheid. De problemen zijn bekend. Aan de ene kant zien we een enorme vergrijzing op ons afkomen. De zorg wordt onbetaalbaar. Aan de andere kant is er ook in de zorg een grote uitstroom van oudere werknemers en een te kleine instroom van jongeren. Dus met de huidige aanpak gaan we het niet redden.

Butterfly Effect probeert op een maatschappelijk verantwoorde manier een bijdrage te leveren. Wij werken vanuit het principe van sociaal ondernemerschap. Wij proberen de woningen onder de huursubsidiegrens te houden. In deze tijd van schaarste van grondstoffen en het tekort aan mankracht is dat niet eenvoudig. De woningen worden gefinancierd door sociale financiers en een stichting houdt dit nauwlettend in de gaten.

Wonen tussen de cliënten zorgt voor omkijken naar elkaar

Butterfly Effect werkt op twee manieren. Zorgorganisaties die in een natuurlijke omgeving, weg van de samenleving zorg bieden, blijven van waarde voor een grote groep cliënten. Voor veel mensen met een verstandelijke beperking, ook al hebben zij die maar in een lichte mate, is wonen in een wijk te complex. De wijk accepteert hen niet. Zo ontstond het idee van huisjes voor vrijwilligers op het terrein van zorginstellingen. Een idee dat is gestoeld op het naoberschap principe: omkijken naar elkaar.

Er zijn ook zorgcomplexen die wel in woonwijken liggen. Complexen met appartementen voor ouderen die nog kunnen wonen met thuiszorg. In dezelfde gebouwen zijn ook appartementen voor ouderen met dementie. Voor die complexen werven en selecteren  wij vrijwilligers, die vervolgens daar ook een appartement kunnen huren. Wij noemen hen: butterfly verbinders. Een mooi voorbeeld hiervan is Zuiderschans in Den Bosch.

Vrijwilligers zijn onderdeel van de gemeenschap

Vrijwilligers zetten zich minimaal 2 dagdelen per week in voor activiteiten met bewoners. Door de vrijwilligers letterlijk een plek te geven in de zorg voor welzijn ontstaat als vanzelf een natuurlijke betrokkenheid tussen bewoners. Deze vrijwilligers worden onderdeel van een gemeenschap in plaats van bezoekers. De vrijwilligers worden door ons geselecteerd op motivatie en talent. Wij kijken niet naar leeftijd of inkomen, maar zoeken een mix van verschillende generaties en talenten.

Wie zijn die vrijwilligers

De diversiteit aan geïnteresseerde vrijwilligers is groot, maar we zien voornamelijk twee groepen: jongeren tussen de 23 en 35 jaar, die soms ook met z’n tweeën in een tiny house willen wonen. En 55+’ers die vaak parttime werken of met (pre)pensioen zijn.

We vragen of ze hun talenten twee dagdelen in willen zetten voor de gemeenschap. Het talent van de vrijwilliger staat centraal, niet de behoefte van de zorgorganisatie. Want in de praktijk is elk talent dat bijdraagt aan een mooier leven van grote toegevoegde waarde.

Talenten zijn heel divers, van een boek of krant voorlezen, tot grafisch design (handig bij het aankondigen van activiteiten), sport, wandelen, koken, bakken, koffiedrinken, uitstapjes maken”.

Het Butterfly Effect op Nederland

Als je googelt op butterfly effect lees je “een orkaan bij ons kan beginnen door de beweging van de vleugels van een vlinder aan de andere kant van de wereld”. Stijn ziet de vertaling naar zijn concept als volgt: “De toevallige ontmoetingen doen veel voor het welzijn van gevers en ontvangers. Wij willen onze manier van kijken naar zorg verspreiden over Nederland en merken dat veel mensen ons concept omarmen.. Daarvoor vragen wij iedereen die deelneemt om ambassadeur van onze aanpak te worden. Ons concept is eenvoudig en makkelijk kopieerbaar. En noodzakelijk want onze verzorgingsstaat gaat het met haar huidige manier van werken niet redden. Zolang in Nederland nog mensen zijn die zien dat economische uitruil niet het hoogste goed is maar vooral op zoek zijn naar zingeving en waardering en een rijkere woonervaring zien wij nog groeimogelijkheden voor ons concept”.

Meer over Stijn van Kreij

Stijn van Kreij begon als muziektherapeut in de zorg. Via zijn rol als coördinerend begeleider rolde hij in functies van coördinerend manager, transitiemanager en innovatiemanager. Hij volgde de opleiding strategisch management in de non-profitsector aan de universiteit van Utrecht en werd adviseur bij diverse zorgorganisaties. In december 2018 startte hij met Butterfly Effect. Daarnaast kan je hem nog steeds boeken voor presentaties & concerten waarin zijn ervaringen met sociale innovatie in de langdurige zorg centraal staan. Een voorbeeld van deze combinatie is hier te vinden.

Origineel door: Marika Biacsics

Bron: Netwerk Cliëntenraden in de Zorg